Wat als een erectie niet altijd lukt?

In mijn behandelkamer zit P. hij is 23 jaar oud en een gezonde en fitte jongeman. Hij heeft sinds 6 maanden een fijne relatie. Hij is vandaag voor de eerste keer bij mij op advies van de uroloog. Op zijn verwijsbrief staat erectiele disfunctie, ofwel erectie klachten.

Hij heeft gevoel dat hij de enige op de wereld is met deze klachten. Hij heeft weleens gehoord van erectie klachten. Maar dat is vooral een oudere mannen kwaal, toch?

Echter komen erectie klachten op iedere leeftijd naar voren. We zien dat de incidentie van klachten wel toeneemt op een hogere leeftijd. Maar de richtlijn van de huisarts geeft aan dat 14% klachten ervaart met een stijgend aantal als de leeftijd boven de 70 komt (41%). Het merendeel van de mannen loopt gemiddeld 13 maanden met deze klachten voor ze de stap durven te zetten naar de huisarts. Een groot deel van de mannen zet nooit deze stap. Heel erg jammer want bijna alle mannen geven aan dat de kwaliteit van hun leven en van de seksuele interactie fors afneemt door de klachten.

Maar eerst wat verdieping over de erectie. Het krijgen van een erectie is namelijk een complex samenspel van hormonen, doorbloeding, spierspanning en spierontspanning in combinatie met het brein.

De eerste stap voor een erectie is seksuele opwinding. De man moet een fysieke opwinding ervaren en in een situatie zijn waarin de opwinding verder opgebouwd kan worden. Deze opwinding kan komen door fysieke prikkelingen van het lichaam of door zintuigelijke stimulatie zoals beelden, herinneringen en fantasieën. Voor het aanzetten van de fysieke seksuele respons is testosteron nodig. Een gebrek hieraan kan bijdragen aan het onvermogen om een erectie te krijgen.  Als er een vermoeden is van testosteron tekort (kleine ballen/penis, geen baardgroei etc) wordt in eerste instantie een bloedonderzoek gedaan.

In de fase van opwinding zorgt een ontspanning van de bekkenbodem, gecombineerd met hormonen en verandering van de zwellichamen, ervoor dat de penis volstroomt met bloed. Deze stroming zorgt voor  de erectie op gang komt. Ook hier kunnen weer enkele fysieke dingen een rol spelen in het niet krijgen van een erectie. Een bekende hiervan is bijvoorbeeld een te hoge bloeddruk, vaatvernauwing of hartklachten. Maar vaak wat onbekender is de te gespannen bekkenbodem. Juist ook de bekkenbodem kan ervoor zorgen dat de bloedtoevoer onder druk staat.

Maar ook leefstijl kunnen een enorme impact hebben op de mogelijkheden om een erectie te krijgen. Overgewicht, roken, stress en alcohol zijn bekende fysieke aandoeningen die impact hebben op het krijgen van een erectie. 

Bij een groep jonge mannen zie ik vaak het tegenovergestelde. Ze trainen zeer regelmatig kracht in de sportschool. Schouders en buikspieren worden intensief getraind. Hierdoor trainen ze indirect ook de bekkenbodem mee. In de loop van de tijd zie je door de hoge intensiteit van training dat de ademhaling omhoog gaat. Zodra dit continue gebeurt komt het lijf niet meer in rust. Laat nou net rust en dus ontspanning voor het lichaam essentieel zijn voor het op gang brengen van een erectie.

Voor het behouden van de erectie is het van belang dat het lichaam voldoende spierkracht heeft om de zwellichamen dicht te houden. Essentieel hierbij is het blijven ervaren van opwinding. Als de opwinding wegzakt, door bijvoorbeeld iets wat minder fijn is, zal de erectie ook (tijdelijk) minder worden.

Daarnaast zijn er nog allerlei mentale processen van belang.  Bij verlies van opwinding zal een erectie ook wegzakken. Als de man alleen bezig is met het plezier van de ander, weinig waarneemt in zijn eigen lichaam, kan dit leiden tot verlies van de erectie.

Daarnaast zorgt angst, ongerustheid, zorgen en verlies van verbinding met de ander voor verlies van opwinding of de ontspanning om de erectie te behouden of laten opkomen. Het vervelende hiervan is dat de angst en ongerustheid eigenlijk altijd ontstaat als een terugkerende erectie klachten zijn. Veel mannen hebben het gevoel niet goed te zijn. De stress en spanning die met dit met zich meebrengt zorgt er weer voor dat een vicieuze cirkel ontstaat. 

De behandeling van een erectie stoornis is dus zelden alleen gericht op 1 stuk. Tijdens de behandeling wordt veel aandacht besteed aan een gezond lichaam, dus een balans tussen aan- en ontspanning. Ook wordt gekeken naar gedachten en seksuele beleving. We besteden vaak veel tijd aan het verrijken van de algehele seksualiteit. Hierdoor wordt de beleving beter en is de druk op het krijgen en behouden van een erectie minder belangrijk. Veel mannen weten bijvoorbeeld niet dat een orgasme ook kan zonder erectie.

Bij aanhoudende klachten, medische oorzaken of een de wens voor een steuntje in de rug, zijn er verschillende hulpmiddelen of medicamenteuze opties om de erectie te ondersteunen. Dit is vaak maatwerk en gebeurt eigenlijk altijd in overleg met een medisch behandelaar.

De 23 jarige P is begonnen met stretchen na het sporten, hij heeft daarnaast bekkenbodem oefeningen en ademhalingsoefeningen gedaan. Samen met zijn vriendin is hij gaan experimenteren. Zijn erectie is in periodes van wat meer stress soms nog minder. Maar hij en zijn vriendin ervaren het nu niet meer als belemmering. Hierdoor is ook zijn angst voor het verlies van de erectie minder geworden. Daardoor lukt het nu ook steeds vaker om de erectie alsnog weer te krijgen.